dağda-bayırda-ormanda gezerken karşılaştığım yabani meyvelerin, hazır fotoğraflarını çekerken ve yenebilenlerin de tadına bakarken; neden derli toplu bir not almıyorum ki diye sordum kendime bir doğa yürüyüşünde, ansızın.. aslında çok da ansızın sayılmaz zira o yürüyüşte sık rastladığımız bir meyvenin, yenip yenmeyeceği tartışması çıkmıştı grupta ki bu tartışma bende bu fikrin oluşmasına neden olmuştu.. çünkü ben, yabani meyvelerin hangisi yenir/yenmez; ne işe yarar; nasıl yenir gibi bilgileri zor aklımda tutardım, dolayısıyla tek başımayken risk almaz, hiçbirine dokunmazdım. tıssıısıs. kendi notumu almam en iyisi yani, özetle.
o ansızın gelen fikir itibariyle çektiğim fotoğraflarla başladım not almaya. yeni meyveler tanıdıkça, fotoğrafladıkça ekleyeceğim. hızlıca ilerlemek için başlıkları kullanabilir veya sayfada aşağı doğru aheste aheste gezinebilirsiniz:
- kuşburnu
- kocayemiş
- muşmula
- akçaağaç yapraklı üvez
- akdeniz saparnası
- böğürtlen
- kızılcık
- alıç
- güzelavrat otu
- büyük yapraklı dikenli mersin
- küçük yapraklı dikenli mersin
- kamaniça
- çitlembik
- çakal eriği
kuşburnu:
gülelması veya itburnu olarak da bilinir.
yenir. tadı ekşidir. olgunlaştığında, fotoğraftakilerden daha koyu kırmızı / koyu bordo renge bürünür ve yumuşar.
latince: rosa canina
ingilizce: dog-rose
vikipedi
wikipedia
kaynak kitap: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
kocayemiş:
ayıyemişi veya ‘çilek ağacı‘ olarak da bilinir.
yenir. olgunken tatlıdır, yeşilken de yenir ama biraz ekşidir. fotoğraflarda sırasıyla; çiçekten meyveye, yeşilden-kırmızıya olgunlaşma aşamaları görülüyor.
latince: arbutus unedo
ingilizce: strawberry tree
vikipedi
wikipedia
kaynak kitap: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
ilk kolajdaki fotoğrafları çektiğim yer ve tarih: alemdağ/çekmeköy/istanbul – 2022 aralık
muşmula:
döngel veya beşbıyık olarak da bilinir.
yenir. tadı buruktur. fotoğraftakilerden koyu renkli olanlar olgunlaşanlardır. olgunlaştığında yumuşar.
latince: mespilus germanica
ingilizce: medlar or common medlar
vikipedi
wikipedia
kaynak kitap: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
yeşilli fotoğrafları çektiğim yer ve tarih: yumrukaya/merkez/bolu – 2022 ağustos
akçaağaç yapraklı üvez:
ilk kez gördüğüm bir orman meyvesi. aslında meyvesi değil ağacıymış önemli olan. kahverengi meyvesinin (fotoğraftaki gibi) ise yenebildiği yazılmış kimi yerlerde.
latince: sorbus torminalis
ingilizce: wild service tree
akdeniz saparnası:
‘gıcır dikeni‘ olarak da bilinir.
olgunlaştıkça meyveleri yeşilden kırmızıya döner. fotoğrafta başlangıç ve olgun hâlleri bir arada.
meyvelerinin yenip yenmediğini bilmiyorum ancak bazı saparna türlerinin kökleri ve taze sürgünlerinden yemek ve çay yapıldığı bilgisine rastladım çeşitli yerlerde. saparna bitkisinin türleri çokmuş; yemeği/çayı yapılan saparna ile bu saparna aynı mıdır değil midir, emin olamadım.
(türü yanlış tespit etmiş de olabilirim, anadolu saparnası (smilax excelsa) da olabilir fotoğraftakiler)
latince: smilax aspera (or excelsa?)
ingilizce: rough bindweed, prickly ivy
böğürtlen:
yenir.
bitkisi çalı tipindedir, yerde sürünür, geniş alana yayılır.
meyvesi olgunlaştıkça rengi koyulaşır; yeşilden siyaha yakın bir renge bürünür, en olgun hâli siyaha yakın olan rengidir.
dağda, ormanda doğal olarak yetişenlerin meyvesi küçük (5-15mm çapında) ve bitkisi dikenlidir. kültürü yapılan yani özel olarak yetiştirilenlerin dikensiz olanları da vardır, ayrıca meyvesi daha da büyüyebilmektedir.
latince: rubus spp.
ingilizce. blackberry
vikipedi
wikipedia
kaynak kitap: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
son fotoğrafı çektiğim yer ve tarih: kilyos/sarıyer/istanbul – 2021 ekim
kızılcık:
‘sarı çiçekli kızılcık’ olarak da geçer bazı kaynaklarda.
yenir.
bitkisi çalı veya ağaç şeklindedir. fotoğraflar bir kızılcık ağacına aittir.
meyvesi olgunlaştıkça rengi yeşilden kırmızıya döner. koyu kırmızı renge büründüğünde, en olgunlaşmış hâlinde demektir.
meyvesi ekşidir. taze olarak tüketilmesinin yanında suyu da çıkarılır; reçeli, pestili, tarhanası ve dondurması da yapılır.
latince: cornus mas
ingilizce: cranberry, cornelian cherry
vikipedi
wikipedia
kaynak kitap: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
yeşil meyveli fotoğrafları çektiğim yer ve tarih: serindere/kartepe/kocaeli – 2022 temmuz
alıç:
‘anadolu alıcı‘, ‘yemişen‘ olarak da bilinir.
yenir.
bitkisi ağaç şeklindedir.
meyveleri sarı, turuncu ve kırmızı renktedir. bu albümdeki alıç fotoğraflarında kırmızı olanlar en olgunları ancak sarıyken de yenebilir. ekşimsi tatlı bir lezzeti var. olgunlaştıkça ekşiliği azalır.
latince: crataegus orientalis
ingilizce: haw, thorn apple, hawthorn
ağaçlar.net
vikipedi (adi alıç)
wikipedia
kaynak kitap: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
güzelavrat otu:
yenmez.
‘boru otu’, ‘ayı çileği’, ‘ayı liforu’, ‘ayı ligarbası’, ‘deli otu’, ‘ipkeseği’, ‘kurt böğürtleni’, ‘yidin’, ‘yiğdin otu’, ‘yabani tütün’ olarak da bilinir.
otsu bir bitkidir.
çiçekleri, boru/çan şeklindedir.
meyveleri olgunlaştıkça yeşilden parlak siyaha dönüşen ve yaklaşık olarak 1cm çapında, kiraz tanesi biçiminde yemişlerdir. fotoğraftaki meyveler en olgun dönemindedir. hayvanlar tarafından tüketilen meyveleri insanlar için oldukça zehirlidir.
bitkinin tamamı -insanlara zarar verebilecek ölçüde- zehirlidir.
latince: atropa belladonna
ingilizce: belladonna, deadly nightshade
ağaçlar.net
vikipedi
wikipedia
kampagidelimmibaba.com
büyük yapraklı dikenli mersin:
yenip yenmediğine dair net bir bilgiye ulaşamadım.
‘at dili’, ‘dere kirazı’, ‘tavşan kirazı’, ‘yalova mercanı’, ‘gelin küpesi’ isimleriyle de bilinir.
bitkisi her zaman yeşil bir çalıdır.
meyvesi 1-1,5 cm boyunda olabilir ve kışın da kırmızıdır.
bu bitkinin kardeş türü sayılabilecek -bundan bir sonra bahsettiğim- ‘ruscus aculeatus’ ise kaynak kitapta ‘küçük yapraklı dikenli mersin’ olarak geçer; onun meyvesi de benzerdir ancak fotoğraftaki gibi küçük ve büyük iki yaprak arasına gizlenmez, küçük bir yapraktan aşağı sarkar.
latince: ruscus hypoglossum
ingilizce: mouse thorn, spineless butcher’s broom, horse tongue lily
wikipedia (ruscus hypoglossum)
wikipedia (ruscus aculeatus)
vikipedi (ruscus aculeatus)
ağaçlar.net (ruscus aculeatus & hypoglossum)
kaynak kitap: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
son fotoğrafları (ıslak, parlak olanlar) çektiğim yer ve tarih: alemdağ/çekmeköy/istanbul – 2022 aralık
küçük yapraklı dikenli mersin:
yenip yenmediğine dair net bir bilgiye ulaşamadım.
‘dere kirazı’, ‘tavşan kirazı’, ‘yalova mercanı’, ‘gelin küpesi’, ‘devedikeni’, ‘tavşanmemesi’, ‘yandakdikeni’, ‘sidikkesen’, ‘çıtırotu’, ‘temren’, ‘bürtü’, ‘tavşantopuğu’ isimleriyle de bilinir.
bitkisi her zaman yeşil bir çalıdır.
kırmızı meyvesi 8-10 mm çapındadır.
meyveli dallarından yapılan demetlerle ‘kokina’ adlı yılbaşı süsleri hazırlanır.
bu bitkinin kardeş türü sayılabilecek -bundan bir önce bahsettiğim- ‘ruscus hypoglossum’ ise kaynak kitapta ‘büyük yapraklı dikenli mersin’ olarak geçer; onun meyvesi de benzerdir ancak fotoğraftaki gibi küçük bir yaprağa tutunmaz, küçük ve büyük 2 yaprak arasına gizlenir.
latince: ruscus aculeatus
ingilizce: butcher’s broom, box-holly, rusco, kneeholm, sweet broom
wikipedia (ruscus aculeatus)
vikipedi (ruscus aculeatus)
wikipedia (ruscus hypoglossum)
ağaçlar.net (ruscus aculeatus & hypoglossum)
kaynak kitap: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
kamaniça:
yenmez.
şaşırtıcı bir şekilde, diğer orman meyvelerinde olduğu gibi binbir farklı yöresel adı yokmuş bu meyvenin dilimizde; sadece ‘kamaniça‘ olarak yer alıyor türkçe kaynaklarda. kimi yerlerde ‘sarı kantaron‘ ile karıştırılmış ancak akraba olsalar da aynı şey olmadıkları anlaşılıyor.
bitkisi çalı biçimindedir.
meyvesi 7-10 mm boyutlarındadır. olgunlaştıkça rengi beyazdan/yeşilden kırmızıya, en sonunda da siyaha döner ve fotoğraflarda görülebileceği üzere buruşmaya başlar.
wikipedia’ya göre bitkinin tüm kısımları, özellikle de meyvesi, insanları zehirleyebilecek niteliktedir.
latince: hypericum androsaemum
ingilizce: tutsan, sweet-amber, shrubby st. john’s wort
wikipedia (hypericum androsaemum)
gezenadam.com (hypericum androsaemum)
kocaelibitkileri.com (hypericum androsaemum)
wikipedia (hypericum perforatum – sarı kantaron)
vikipedi (hypericum perforatum – sarı kantaron)
çitlembik:
yenir.
tatlıymış, yenirmiş. fotoğrafları çektiğim sırada ne olduğunu bilmediğim için yemedim fakat sonradan baktığım kaynak kitaplarda ve internette genellikle yenilebildiğinden bahsedilmiş.
türkiye’de 3 türü varmış* anladığım kadarıyla. latince-türkçe isim karşılıkları biraz karışık olsa da türkiye’de adi çitlembik ve çıtlık olarak da anıldığını gördüm internette. çitlenbik şeklinde yazanlar da oluyor. 3 türden biri 25 metreye kadar uzayabiliyormuş ama fotoğraftaki ağaç muhtemelen en fazla 6 metre (ağaç veya çalı biçiminde) uzayabilen doğu çitlembik türü. doğu çitlembik türünün meyveleri yaklaşık 1 cm çapında, rengi sarı veya turuncu olurmuş. 25 metre boylanabilen türün meyveleri ise kırmızımsı-kahverengimsi-siyahımsı gibi daha koyu renklere dönüşüyormuş.
latince: celtis tournefortii lam.
ingilizce: oriental hackberry
wikipedia (celtis tournefortii) (doğu çitlembik)
vikipedi (celtis australis) (adi çitlembik)
*kaynak kitap – 1: türkiye’nin bütün ağaçları ve çalıları
kaynak kitap – 2: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
fotoğrafları çektiğim yer ve tarih: hisar/gercüş/batman – 2021 ekim
çakal eriği:
yenir.
ama çok ekşiymiş, zor yenirmiş; ben yemeyi denemedim fotoğrafladığım sırada ne olduğunu bilmediğim için.
genellikle çalı tipinde, bazen de 3-5 metre boylanabilen bir ağaç formunda görülür. kışın yaprağını döker, sık dallı, dikenlidir.
meyvesi olgunlaştıkça yeşilden morumsu siyaha döner ve buğulu-dumanlı bir görüntüsü vardır. meyveler 1-1,5 cm çapına kadar büyüyebilir.
internette adının güvem olarak geçtiği yerler de var.
latince: prunus spinosa l.
ingilizce: blackthorn, sloe
wikipedia (prunus spinosa)
vikipedi (çakal eriği)
kaynak kitap – 1: türkiye’nin bütün ağaçları ve çalıları
kaynak kitap – 2: türkiye’nin ağaçları ve çalıları
fotoğrafları çektiğim yer ve tarih: yumrukaya/merkez/bolu – 2022 ağustos
bilgilendirme için teşekkürler.
afiyet olsun.
teşekkürler.
Bu tür bitkikeri kime nasıl ve kac paraya satabiliriz bu hobiyi maddi kazanca nasıl cevirebiliriz mesela bizim buralarda ruskus gelin küpesi çok yoğun ruskus çiçekcilikte kullanıldığını duymuştum lakin bu işten maddi kazanc elde edmek istiyoruz saygılar 05353191435 turan korkmaz
istediğim burada yok. ankara çamlıderede koyun gözü diyorlar. tadı kiviyi andırıyor üstünde tüyler var üzüm tanesi gibi kırmızı yeşil bir meyve
Karasal bölgelerde çalı şeklinde yetişen ve verdiği meyve( nasıl nitelendirildiğini bilmiyorum) şeffaf olan bir şey var onun adı nedir acaba. Bilginiz var mı bu konuda. Teşekkürler
bilgim yok maalesef. ileride denk gelir de fotoğrafını çekebilirsem adını bulmaya çalışırım.
instagram’daki “keçi sofrası” hesabına da sormayı deneyebilirsiniz:
https://instagram.com/kecisofrasi?igshid=N2ZiY2E3YmU=